این سؤال را امروزه افراد زیادی که در صنعت ساختمان کار می کنند می پرسند. BIM (Building Information Modeling، مدلسازی اطلاعات ساختمان) چیست؟

• آیا BIM نرم افزار است؟
• ابعاد BIM به چه معناست؟
• آیا BIM ارزش پیاده سازی دارد؟
• مدل ۵ بعدی به چه معناست؟
• استفاده های BIM در چیست؟
• مزایای BIM چیست؟
• چه موانعی در این مسیر وجود دارد؟
• هزینه ی پیاده سازی BIM چقدر است؟
• چه کسی هزینه های مدل و فرآیند آن را باید بپردازد؟
• ما از BIM در چه فاز هایی از یک پروژه می توانیم استفاده نماییم؟
• و…

BIM چیست؟

تعریف BIM از دید مؤسسه ملی علوم ساختمان ایالات متحده

BIM متشکل است از یک ارائه ی دیجیتال از مشخصه های فیزیکی و کاربردی یک ساختمان و یک پایگاه اشتراک داده که پایه ی قابل اطمینان برای تصمیم گیری در طول چرخه ی عمر ساختمان را شکل می دهد.

انجمن معماران آمریکا BIM را به عنوان مدل مبتنی بر فن آوری مرتبط با پایگاه اطلاعات پروژه معرفی کرده اند و این نشان دهنده ی تکیه بر فن آوری پایگاه داده به عنوان پایه و اساس است.

پایگاه اشتراک داده به این منظور است که ما می توانیم در تمام دیسیپلین (Discipline) های ساختمان سازی اعم از معماری، سازه، تأسیسات الکتریکی و تأسیسات مکانیکی روی یک مدل مشترک کار کنیم، که این امر مهم باعث جلوگیری از بسیاری از خطاها و اشتباهات حین کار خواهد شد؛ این امکان بسیار مهمیست که تقریباً در همه ی پروژه ها از نظر هزینه و زمان صرفه جویی خواهد شد.

سؤال: آیا BIM تنها نرم افزار است و فقط در نرم افزار خلاصه می شود؟
جواب: خیر! قسمت بسیار بزرگ و مهمی از BIM را نرم افزار ها تشکیل می دهند اما به این معنی نیست که برای BIM تنها از نرم افزار شاخصی مثل REVIT یا NAVISWORKS استفاده کنیم. BIM یک روش جدید و فرآیندی کاربردی در ساختمان سازیست که تغییری جدید در مستند سازی و اجرای کار را بوجود می آورد که اسناد تجمیع شده را در پایگاه داده ذخیره می کند و در اختیار ما قرار می دهد که البته این اسناد تماماً پارامتری هستند که می توان آنها را براساس سرفصل های مختلف مرتب کرد.

از مزایا و ویژگی های مهم مدل های پارامتریک می توان به عناصر مدل شده ای اشاره کرد که دارای هندسه و تعاریف قوانین و اطلاعات متصل بهم هستند. یعنی قابلیت این را دارند که برخی خواص را به آنها نسبت دهیم تا در خروجی ها و مستند سازی از آنها بهره ببریم، مانند انرژی، هزینه، متریال و…

عکس زیر نشان دهنده ی مدت زمانیست که طول کشید تا مردم از ترسیمات دستی به BIM و CAD روی آورند.

از سال ۱۹۶۰ بحث های آزمایشی روی CAD انجام شده، از سال ۱۹۷۰ روی سیستم های قوی و ابرکامپیوتر ها، از سال ۱۹۸۰ روی سیستم های خانگی و شخصی، از ۱۹۸۵ روی CAD بصورت ۳D، و از سال ۱۹۹۰ مبحث BIM وارد ساخت و ساز شده است و همچنین از سال ۲۰۰۵ از بعد ۴ و ۵ نیز استفاده شده است.

نمودار بالا نیز نشان دهنده ی این است که تا قبل از سال ۱۹۸۰ برای ترسیم نقشه ها و ارائه از ترسیمات دستی (Hand Drafting) استفاده می شد اما با معرفی نرم افزار CAD انقلابی در نقشه کشی بوجود آمد. نرم افزار Revit نیز گویای همین است که در قدرت، سرعت و تمیز دادن عناصر ساختمانی از یکدیگر قابل ستایش است.

مزایای BIM

1. استفاده از یک مدل مرکزی: تمام مهندسین توانایی دسترسی به اطلاعات را دارند و با دید بازتری نقشه های Shop Drawing را انجام و ارائه می دهند.
2. انتقال و تعمیم راحت داده ها از محیط ۲ بعدی به ۳ بعدی: ما در حین ترسیم و مدلینگ ساختمان امکان خروجی گرفتن CAD را داریم و از خیلی از خروجی های آن می توانیم بهره ببریم و در محیط ۲ بعدی نیز روی کار نظارت داشته باشیم.
3. پیدا کردن خطاها (تداخلات): زمانی که مدل تأسیسات و سازه را داریم می توانیم تداخلات آنها را بگیریم تا در حین اجرای کار مشکلی پیش نیاید.
4. مدیریت تغییرات: پس از بازدید ها روی نقشه توسط پیمانکار یا کارفرما یا بقیه و انجام اصلاحات، در کسری از ثانیه تمام تغییرات در کل مدل انجام می شود و تمام استفاده کنندگان از آن مدل می توانند از آن بهره مند شوند.

این نمودار به نام نمودار Mac Leamy شناخته می شود و اهمیت BIM را نشان می دهد.

نمودار چهار عاملی بالا نشان دهنده ی این است که تغییر الگو از طراحی سنتی به فرآیند BIM تا چه مقدار در وقت و هزینه ی کارفرما صرفه جویی می کند. در این عکس خط قرمز رنگ و آبی رنگ نشان دهنده ی این است که در فرآیند BIM چقدر هزینه ها کاهش می یابد و تا چه مقدار امکان صرفه جویی مالی و ارتقاء کیفیت کار را داریم.

چالش ها

• نبود استاندارد برای سازماندهی
• تعریف مسئولیت ها
• مشکلات قانونی، قرارداد ها و بیمه
• تغییر فضای کار
• هزینه ی سرمایه گذاری اولیه
• نرم افزار و فناوری
• کمبود متخصص

البته با وجود امکانات جدید و منابع اطلاعاتی کامل، بیشتر مردم سعی بر آن کرده اند تا نرم افزار هارا آموخته و در حوزه ی BIM توانایی خود را بیشتر کنند. جالب است بدانید که ما در مبحث BIM فقط روی مدل ۳ بعدی کار نمی کنیم، بلکه با بعد ۴، ۵، ۶ و ۷ نیز کار داریم که در ادامه، بعد ۴ و ۵ و در وبلاگ های بعدی و فیلم های دیگر در کانال آپارات و یوتیوب تات بیم، به آنها خواهیم پرداخت.

۴D چیست؟

مدیریت، تنظیم و زمان بندی پروژه که در نرم افزار NAVISWORKS قابل بهره برداریست و می توانیم در آن برنامه ی زمان بندی تشکیل دهیم.

۵D چیست؟

بعد هزینه ی ساخت پروژه که طبیعتاً در نرم افزار رویت می توانیم آن ها را با استفاده از مدل کردن عناصر ساختمانی برآورد کنیم. در بحث Quantification یا ۵D می می توانیم از طریق نرم افزار رویت که قدرتمند ترین نرم افزار حوزه ی BIM است آن را برآورد کنیم

فاز های مدلسازی پروژه با REVIT

یکی از قدرتمند ترین نرم افزار ها برای مدیریت پروژه نرم افزار NAVISWORKS است. همانطور که گفته شد در این نرم افزار می توانیم بعد ۴ و ۵ را پیاده سازی کنیم و همچنین دیسیپلین های مختلف را در یک نرم افزار آورده و تداخلات و خطاهای آنها را بگیریم. همچنین در این نرم افزار می توانیم خروجی خیلی از نرم افزار های دیگر را نیز وارد کنیم و با بسیاری از مدل ها مانند معماری و تأسیسات مقایسه کنیم——-bim چیست

• فاز ۱: مدل کردن المان های معماری و سازه و MEP با استفاده از رویت
• فاز ۲: تست درست بودن لینک المان ها به برنامه زمان بندی با استفاده از REVIT
• فاز ۳: تشکیل مدل یکپارچه و مدیریت زمان و هزینه در NAVISWORKS

انواع فاز های مدل شده در رویت و نرم افزار های حوزه ی BIM و چک کردن تداخلات در NAVISWORKS جهت مدیریت هزینه و زمان

• مدل معماری (Revit)
• مدل سازه (Revit)
• مدل سازه (Bentley)
• مدل تأسیسات برقی(Graphisoft)
• مدل mech(CadDuct)
• مدل تأسیسات مکانیکی (ABS)
• مدل آتش(CadPipe)